سمبولیزم او ادبیات

ژباړه: حامد بهیر

په ادبیاتو کې سمبولیزم (SIM-BUL-LIZ-UHM) په دې مانا دی چې یو شی، شخص یامکان، انتزاعي مفکوره د خپلې تحت الفضي مانا نه ډېر څه ښکاره کړي. د سمبولیزم د کتاب لیکوال یې په اړه وایي: سمبولېزم ته کولای شو د افکارو او عواطفو د بیان هنر د مستقیمې شرحې په ډول نه، بلکې د هغه څرنګوالي ته له اشارې پرته، د لوستونکي په ذهن کې د عواطفو، احساساتو او افکارو د رامنځ ته کولو له پاره د بیان نه ګټه اخیستلو لاره ویلی شو.

په فرانسوي شعر کې سمبولېزم د یو هنري حرکت په ډول په نولسمه پېړۍ کې د ریالېزم سره د مبارزې له پاره او د رمانتېزم په ګټه باندې پیل شو. د دې خوځښت بنسټکر «شارل بودلر» وو، چې په ۱۸۷۵ کال کې یې د «ګل های شر» کتاب نشر کړ.

د سمبولېزم ډولونه:

سمبولېزم له ادبیاتو نه ډېر کارول کېږي او کولای شو هغه په ورځني ژوند کې هم وکاروو. د حیواناتو او نورو شیانو ځېنې رنګونه د سمبولېزم د نښو په ډول باندې کارول کېږي. چې په ادامه کې به یې مثالونه راوړل شي.

رنګونه:

ډېر رنګونه په یو احساس او مانا کې سره په اړیکه کې دي. سپین د پاکوالي نښه، سور دمینې رنګ، شین کینه او زېړ د خوښۍ او دوستۍ په مانا دي. همدارنګه سور رنګ د درېدلو د ځای له پاره هم کارول کېږي، چې په سرکونو کې په ترافیکي نښو کې وي. کله هم سور او شین د یو بل ترڅنګ راشي، د مثال په ډول په وایفای کې سور د تېروتنې په مانا دی او شین په دې مانا دی چې هر څه سم مخته روان دي.

په ادبیاتو کې سمبولېزم

حیوانات:

یو حیوان کولای شي د خپلو ځانګړنو په درلودلو سره د یوې نښې په ډول باندې و کارول شي. زمري یې د رتبې له پاره چې په ټولو حیواناتو کې لوړه ده، د زړورتیا د نښې په توګه کاورل کېږي. توره پېشو د دې له پاره چې د پېریانو سره په اړیکه کې وي د بدبختۍ او وېرې د نښې په ډول باندې کارول کېږي.

شیان:

شیان هم کولای شي په ورځني ژوند کې د بې شمېره نښو ښکارندویي وکړي. پوکاڼه د جشن او محفل د نښې په توګه کاریږي او ګل د مینې نښه ده.

په ادبیاتو کې د درۍ ډوله سمبولېزم معریفي په داسې حال کې چې د ادبیاتو موضوع په مختلفو وختونو کې بېله ده، شته. د سمبولېزم تعریف یو ثابت تعریف دی. سمبولېزم د یوې کلمې یا شي په مفهوم چې د تحت الفضي مانا نه یې پراخه ده پېژندل کېږي. د تاریخ په اوږدو کې د سمبولېزم ځانګړي ډولونه د لیکوالانو، شاعرانو، ډرامه لیکونکو، د غرل لیکونکو او ویونکو د پام وړ ګرځېدلي دي. عاطفي، مذهبي او رومانتیک سمبولېزم.

رومانتیک سمبولیزم

ښایي وروسته له سمبولیزم نه، رمانتیک سمبولیزم وي. چې د نړۍ ادب وسیع برخې یې نیولي دي.

رومانتیزم په احساساتو، له واقیعت نه ډېر ټینګار کوي. د غه غورځنګ وروسته له پیدایښت نه د یوه هنري هنري غورځنګ په ډول، په ادبیاتو کې په یوه عمومي غورځنګ باندې بدل شو.

شعر د ( د شکسپیر له غزلونو نه نیولې د ادنا وینست میلي تر مډرنیزم پورې)، د سمبولیک رماتنیزم له پاره یوه سمبولیکه رسنۍ وه.

عاطفي سمبولیزم

زیاتر لیکوالان او شاعران د فزیکي نښو څخه د متافزیکي احساساتو د توصیف له پاره ګټه اخلي. فرانسوي د ژبو نښه لیکونکي ملارمه او پل ورلن په دې ډول سمبولیزم کې د پام وړ دي. لکه څنګه چې د انګلیسي ژبې لیکوالان د ویلیام باتلرییتس او سیموس هیني د پام وړ دي.

په ادبیاتو او لیکنو کې د سمبولیزم د کارولو لارې

نښې کولای شي کلمو ته دوې ماناوې ورکړي، هغه که تحت لفضي وي یا هم تحت مجازي. همداسې سمبولیزم کولای شي چې د لیکوال او لوستونکي تر منځ یوه پټه ژبه رامنځ ته کړي. په ځانګړي ډول باندې سمبولیزم کولای شو په لاندې موردونو کې وکاروو.

د احساس زیاتول

سمبولیزم په کیسه کې احساس ته انعکاس ورکوي، چې کولای شي په لوستونکي کې یو تلپاتې احساس رامنځ ته کړي. د مثال په ډول، د ویلیام شکسپیر په لیدي مکبت ګنهګار د وینې د یوې ټوټې نه چې په لاس باندې یې ده ځوریږي، چې د پادشاه دانکن د وژلو نه وروسته نه پاکېږي.

د انځورونو زیاتول

سمبولیزم، پيچلو مضامینو ته یو بصري عنصر ور زیاتوي. د «لوی ګتسبي» په فلم کې چې د اسکات فیتز جرالد اثر دی. د هغو شنو رنګونو یوالی چې د دې په سر کې کارول شوي دي، د پیسو او مادي ګرایۍ نښې دي چې په شمالي ساحل لانګ ایلند کې ژوند کول ښیي.

د کرکټرونو بیان

نښې کولای شي چې د یوه کرکټر نښې بیان کړي. د مثال په ډول باندې د هري پاتري د کتابونو ټولګه چې په هغه کې هر کرکټر یوه نښه لري او دهمغې نښې د نوم په اخیستلو باندې د موږ ذهن ته مطلوب کرکټر راځي.

ولې لیکوالان په خپلو لیکنو کې د سمبولیزم نه کار اخلي؟

د څو دلایلو له مخې په ادبیاتو کې سمبولیزم مهم دی.

د یوې پېچلې موضوع یا مفکورې ساده کول، د هغه ځانګړنو بیان چې لیکوال ته د درک  وړ وي. همدا رنګه کولای شو د یو شي د تحت الفظي مانا په مرسته د هغه بیان تر لفظي مانا نه ښه وکړو.

یو بل ښه دلیل یې خلاقیت دی. لیکوال په ضمني ډول باندې اطلاعات لېږدوي، تر څو یې لیکنه شاعرانه شي. د هغه نه چې د یو شي ظاهري شکل بیان کړي، موضوع د سمبولیزم په ډول باندې راوړي چې لوستونکي په ښه ډول پرې پوه شي او خوند تر ې واخلي.

سمبولیزم او اړوند اصطلاحات

ادمون ویلسون د سمبولیزم په اړه په خپله مقاله کې لیکي: په سمبولیزم کې سمبل د سمبل سره په معمول مفهوم کې متفاوت دی. دا چې صلیب د مسحیت نښه ده او یا هم څو ستورې او پټې د امریکا نښه، په واقعت کې سمبل په په متعارفه مانا دی.

د سمبولیزم په مکتب کې سمبل او په ادبیاتو کې سمبولیزم په خپله شاعر او لیکوال وضع کوي، تر څو هغه ځانګړې مفکوره چې په ذهن کې یې ده بیان کړي.

سمبولیزم د تمثیل په مقابل کې

تمثیل هغه کیسه ده چې د سمبولیزم په مرسته د یوه اخلاقي یا سیاسي پیغام د پټولو له پاره ترې ګټه اخلي. په دې حال کې، هر سبولیستي تمثیل، تمثیل نه دی. د مثال په ډول، یو مرغه د معصومیت سمبول دی، خو کرکټرونه او خیالي مفکورې نه ښیي. په دې اساس ناول یو تمثیل نه دی، د «مزرعه حیوانات» کتاب یو تمثیل دی، چې دروسیې انقلاب ته اشاره کوي.

سمبولیزم او استعاره

په داسې حال کې چې دواړه داسې څه دي چې یو بل شي ښیي. د استعارې او سمبل ترمنځ اصلي توپیر په دې کې دی چې اولي یې په طراحت باندې دوه شیان داسې پرتله کوي چې دواړه بیل دي.

په مقدس کتاب کې عیسې(َع) وایې، چې هغه تاکونه دي، او خدای (ج) هغه باغواندی چې د هغه څانګې پرې کوي. د غه روزنیزه اود عشق استعاره ده. خو په سمبولیزم کې په صریح ډول باندې کومه پرتلنه نه لري. چې په بدل کې یې یو شی د بل شي په ځای باندې را ولي.

سمبولیزم په ادبیاتو کې د موتیف په مقابل کې

موتیف په داستان کې د انځورونو، مفکورو او یا عمل د تکرار نه یوه موضوع ښودل کېږي. موتیف کولای شی نښه لرونکي وي، سمبل معمولاً يو ځل ذکر کېږي، په داسې حال کې چې موتیف په څو ځله باندې په اثر او مکتوب کې ښکاره کېږي.

د سمبولیزم مخکښان

سمبولیزم د فرانسې نه پیل شو، او د هغه مخکښانو کې پل ورلن، ارتو رمبو، استفان مالارمه، موریس مترلینک او بولر یادولای شوو.