ژباړه: عطا محمد میاخېل
آیا تاسو هم د هغو افرادو له ډلې څخه یاست، چې د ستر کاروبار د په لاره اچولو په لټه کې دي؟ باید په دې باندې پوه شئ، چې سخته لاره په مخکې لرئ او نباید فکر وکړئ، چې په ډېرې آسانۍ سره بریا ته رسېږئ. له ماتې خوړلو او تېروتنه کولو څخه هم نباید وډار شئ، ځکه د دنده ایزې بریا اصلي برخه دا ده، چې تېروتنه وکړئ او له خپلو تېروتنو څخه درس واخلئ.
ډېری کسان چې د کار رامنځته کوونې په لاره کې ګام پورته کوي، د غوره لارې په لټه کې دي، یانې د هغه لنډ او بریالي دوران وهل (طی کول)، چې موخې ته د رسېدو په لاره کې له سمو تصمیمونو څخه مالامال وي. طبیعي ده، چې د کار د ترسره کولو پرمهال په شک او تردید باندې اخته شي، خو له هغو څخه ډېری یې فکر کوي، په کومه لاره چې روان دي، تر ټولو ښه او غوره لاره ده او نه شي کولای، چې د اوږد مهالو اغېزو وړاند وینه وکړي.
تریخ حقیقت دی، چې ټول کار رامنځته کوونکي ډېرې زیاتې تېروتنې کوي؛ له دې تېروتنو څخه ځینې یې، د هغوی پانګې او بودیجې ته ډېر زیات زیان رسوي او ځینې نور یې کمې ورانونکې اغېزې لري. له سترو تېروتنو څخه را ولاړ شوي زیانونه، په ډېرې سختۍ سره کولای شو، جبران یې کړو.
موږ د هغو تېروتنو په خاطر، چې کوو یې، خپل ځان رټو، خو بیا هم تېروتنه کوو، ځکه په کاروبار کې بریا ته نه رسېدل، کولای شي د ځینو کارونو د ترسره کولو له امله وي.
په دې ځای کې مو له دولسو کار رامنځته کوونکو څخه وغوښتل، چې د درې څیزونو په اړه موږ ته خبرې وکړي:
ـــ تر ټولو سترې تېروتنې یې څه وې؟
ـــ هغه درسونه، چې له تېروتنو څخه یې واخیستل څه و؟
ـــ څه تضمین شتون لري، چې یو ځل بیا هغه تېروتنې نه کوي؟
۱ ـــ ما هڅه وکړه، چې ټول کارونه په یوازې توګه ترسره کړم
تر ټولو ستره تېروتنه، چې د کار رامنځته کوونې په لاره کې مې وکړه، دا وه، چې هڅه مې وکړه ټول کارونه په خپله ترسره کړم، د دې پرځای چې له خپلې کوټې څخه بهر شم او له نویو کسانو سره ملګرتیا وکړم، خپلې آیډیاوې ورسره شریکې کړم او د خپل ځان لپاره نوي فرصتونه رامنځته کړم، په یوازې توګه او په انزوا کې مې کار کاوه.
هر څومره، چې په کاروبار کې مو له نویو افرادو سره آشنا شئ، په ډېر احتمال سره فرصتونه او اړیکې پیدا کوئ، چې د چټکې بریا سبب مو ګرځي. دمګړۍ تر کومه ځایه چې شونې ده، له بېلابېلو افرادو سره، لکه: وېب لاګ لیکونکو، ورځپاڼه لیکونکو، سوداګرو، سیمه ایزو کار رامنځته کوونکو او ….. سره لیده کاته کوم. د اړیکو د یوې سترې شبکې په رامنځته کولو سره، د نوي کاروبار پیلول به آسانه شي.
۲ ـــ د دې پرځای چې د ستونزو د حل په لټه کې واوسو یا له یوه کار پوه څخه نظر وغواړو، کار مو په خپل حال خوشې کاوه
له هغو تېروتنو څخه، چې د خپل کاروبار په پیلولو کې ورسره مخامخ شوم، هغه مهال و، چې یوازې څو ویشت کلن وم او خپل لومړنی شرکت مې تاسیس کړ او دې شرکت وېب سایټونه جوړول او د برېښنایي تبلیغاتو لپاره یې د حل لارې وړاندې کولې. ما او همکارانو مې په هغه وخت کې د وېب سایټ په اړه په څه باندې نه پوهېدو، خو د پلورلو لپاره مو ښه آیډیا درلوده.
په ډېره کمه موده کې مو وکړای شول، چې له ۲۰۰ څخه زیات پېرېدونکي (مشتریان) پیدا کړو، خو د پروژې مدیریت او تګلارو مو پایله نه ورکوله، معمولاً بیه ډېره زیاته ټیټه وه او ډېرې ژمنې مو کولې. زموږ ستره تېروتنه دا وه، چې خپل کاروبار مو خوشې کړ او هغه مو په یوه ستر وېب سایټ جوړونکي باندې خرڅ کړ.
موږ د پلور په برخه کې ډېر بریالي وو او ډېر پېرېدونکي مو پیدا کړل، دمګړۍ پښېمانه یم، چې ولې مو لږ هڅه ونه کړه، ښایي ښه به وه، چې له یو چا سره مو همکاري کړې وای، چې په وېب سایټ کې یې تجربه درلوده او کولای یې شول، چې له موږ سره مرسته وکړي. له دې ترخې تجربې څخه وروسته مې زده کړل، چې د یوه کاروبار بریالي کېدل ډېر زیات وخت ته اړتیا لري او تل له صفره پیلول هم د حل یوه ښه لاره نه ده. دا یو ستر درس و، چې په چټکۍ سره مې زده کړ.
۳ ـــ په همکارانو باندې مې فشار نه راوست، چې ډېره هڅه وکړي
په کاروبار کې زما ستره تېروتنه دا وه، چې اړینه ارزونه مې نه ترسره کوله، سره بېره پر دې، د پخوانیو همکارانو کار مې نه بررسي کاوه، په همدې خاطر څو ځله له نویو ستونزو سره مخامخ شوم.
کار رامنځته کوونکي له دې ستونزې سره مخامخ کېږي، چې د بازار موندنې همکاران یې د دوی کار ته ډېر زیات ارزښت نه ورکوي، بازار موندونکي فکر کوي، چې کار یې هغه مهال پیلېږي، چې ستاسو له پانګونې څخه څو میاشتې تېرې شوې وي او په چټکه توګه کولای شي، کار پای ته ورسوي.
ما شاوخوا د خپل ژوند ۱۴ میاشتې مې په دې توګه له لاسه ورکړې او اوس مې وکولای شول، چې د بازار موندنې لپاره یو ښه شریک پیدا کړم.
۴ ـــ ما ټول لګښتونه له پېرېدونکو څخه تر لاسه کول
په کار رامنځته کونه کې زما تر ټولو ستره تېروتنه دا وه، چې د لګښتونو د پوره کولو لپاره یوازې د پېرېدونکي په لټه کې وم او د پیاوړې اړیکې د ټینګښت په لټه کې نه وم. ښایي دا کار ستاسو لپاره ښه ګټه وټه ولري، خو ډېرې اندېښنې او خواشینۍ به رامنځته کړي، سره بېره پردې پیسې نه شي کولای، چې له لاسه تللې انرژي مو بېرته را وګرځوي، خو کولای شي، ستاسو لپاره تجربه او ډېر کاروبارونه رامنځته کړي.
۵ ـــ دې ته مې پام نه و، چې کاروبار لرم
زما بله تېروتنه دا وه، چې پام مې نه و، کاروبار مې پیل کړی دی. کله چې د لومړي ځل لپاره مې خپل وېبلاګي کاروبار په لاره واچاوه، یوازې راته یوه بوختیا وه او ډېر مې جدي نه نیوه؛ له نا مناسبو وېب سایټونو سره مې کار پیل کړ، په طراحي کې مې تېروتنې درلودې او په پای کې دا وضعیت د دې سبب شو، چې اړم شم، کارم مې یو ځل بیا له پیله شروع کړم، ځکه د وېب سایټ ډېری لیدونکو زه جدي نه نیولم.
۶ ـــ کاروبار مې د مشخصې سټراټیژۍ له شتون پرته په لاره واچاوه
زما تر ټولو ستره تېروتنه دا وه، چې په مشخصو سټراټیژیو باندې مې تمرکز نه و کړی او په همدې خاطر له ډېرو ورځنیو پېښو سره مخامخ کېدم. که مشخصه سټراټیژي مې لرلی او هغې ته مې لومړیتوب ورکړی وای، د هغه پروګرام ټاکنه، چې زه یې خپلو موخو ته رسولم، ډېر زیات آسانه کېده؛ خو زه یوازې د دې په لټه کې وم، چې خپل کار ترسره کړم.
ډېره ښه ده، چې خپل تګلوری درک کړئ، پوه شئ چې څنګه تصمیم ونیسئ او په هغو څیزونو باندې متمرکز شئ، چې د بل ګام لپاره مو ډېر زیات ارزښت لري. زه د خپل کاروبار د اوونیزو او میاشتنیو سټراټیژیو د بررسۍ لپاره، د اوونۍ په پیل کې یو وخت په پام کې نیسم.
۷ ـــ په پیل کې مې ښه یووالی او اتحاد را منځته نه کړ
د خپل کاروبار د په لاره اچولو په وخت کې مې تر ټولو ستره تېروتنه دا وه، چې مناسب یووالی مې رامنځته نه کړ. ښایي په پیل کې د یو کسیز کاروبار لرل آسانه او ارزانه وو، خو دوه کاله وروسته، چې اړ شوم، د شرکت جوړښت ته بدلون ورکړم، نو ډېر وخت او ډېرې پیسې مې ولګولې.
۸ ـــ د مالي مدیریت لپاره مې په بېوزله کسانو باندې اعتماد کاوه
ما ۱۸ بېلابېل کاروبارونه په لاره واچول او له ډېرو تېروتنو او ارزښتمنو تجربو سره مخ شوم. زما تر ټولو ستره تېروتنه، په هغه چا باندې اعتماد کول و، چې زما د شرکت مالي مدیریت او حسابداري یې پر غاړه لرله، هغه زما له ۸ زره ډالرو څخه ډېره پانګه غلا کړه. هغه ښه درس چې وامې خیسته، دا و، چې د مالي برخي د کارمند په اړه له څېړنې پرته هېڅکله باید په هغه باندې اعتماد ونه کړم.
۹ ـــ د کار رامنځته کوونې نړۍ ته د ننوتلو لپاره مې ډېره زیاته موده صبر وکړ
زما بله تېروتنه دا وه، چې د کار رامنځته کوونې نړۍ ته د ننوتلو لپاره مې له بریده زیات صبر وکړ. زما دا خوښېدل، چې د کاروبار له پیلولو څخه مخکې، هر څه په ښه وضعیت کې وي؛ خو حقیقت دا دی، غوره ده، کار په هر هغه څه سره، چې لرئ یې، پیل کړئ او د لارې په اوږدو کې تجربه ترلاسه کړئ، په دې صورت کې کولای شئ، هغو څیزونو ته په پام سره، چې زده کړي مو دي، کاروبار ته مو ښه والی ور وبښئ.
۱۰ ـــ باید ډېر زیات ټینګار مې کړی وای
د کاروبار په نړۍ کې زما تر ټولو ستره تېروتنه دا وه، چې ډېر ژر مې کار خوشې کاوه، ډېری وخت مې په خپل سر کې ډېرې ښې آیډیاوې لرلې، څو میاشتې مې پرې کار کاوه، خو وروسته له دې، چې ښې پایلې ته نه رسېدې، نو خوشې کولې مې. که واقعاً په خپلو آیډیاوو باندې باور لرئ، نو په ډېر ټینګار سره یې وڅارئ.
۱۱ ـــ د خپل کاروبار په پراختیا کې مې بیړه وکړه او ډېره پانګه مې له لاسه ورکړه
د کاروبار په نړۍ کې زما ستره تېروتنه داوه، چې هڅه مې وکړه، ډېر ژر کارمندان په کار باندې وګمارم او د خپل کار لمنې ته پراختیا ورکړم، دې کار پرته د ۲۰ زره ډالرو له لاسه ورکولو څخه بله پایله نه لرله. د ۲۰۱۵ کال په پیل کې د فېسبوک د خبرتیاوو له لارې مې جامې خرڅولې، په هغه وخت کې مې بریالی کمپاین په لاره اچولی و او فکر مې کاوه، که ښه ټیم وټاکم، کولای شم د کار کچه لوړه کړم او ډېره ګټه ترلاسه کړم.
په هغه وخت کې، د پروژې له مدیر څخه نیولې، د فېسبوکي خبرتیاوو مدیر، څېړونکی او د ګرافیک طراح پورې مې یو بشپړ ټیم په کار وګماره؛ خو کارونه لکه څنګه مې چې وړاندوینه یې کوله، پرمخ لاړل نه، حقیقت دا و، چې د خپل کاري ټیم د روزلو لپاره مې مناسب مهارت نه درلوده او بریا ته له رسېدو پرته ډېر وخت او پانګه مصرف شوه. ما په دې اندازه زیان ولیده، چې هره میاشت مې ۲ تر ۳ زره ډالرو پورې له لاسه ورکول او په پای کې، له شپږو میاشتو وروسته مې تصمیم ونیوه، چې کار مې پرېږدم، که وغواړم یو ځل بیا خپل کار پیل کړم، نو یوازې یو کس په کار باندې ګمارم او وروسته له دې، چې اړین مهارتونه یې زده کړل، بل کس په کار باندې ګمارم.
۱۲ ـــ د خپل کاري ټیم لپاره مې، په مناسبو افرادو باندې پانګونه ونه کړه
تر ټولو ستره تېروتنه مې دا وه، چې په مناسبو افرادو باندې مې پانګونه ونه کړه. په پیل کې مې خپلې پیسې په ارزان بیه محصولاتو او خدماتو باندې ولګولې، چې ښه پایله یې ور نکړه؛ خو په دې لیدلوري سره مې دوام ورکړ:«هغه کار، چې خپله پکې ښه یاست، ترسره یې کړئ او نور، نورو ته پرېږدئ.» په دې ترتیب د هغو کسانو ګمارنې ته مې مخه کړه، چې د کاروبار په بېلابېلو برخو کې له ما څخه غوره وو او دا تصمیم و، چې زما کار ته یې مثبت بدلون ورکړ.
وروستۍ خبره
د کاروبار په نړۍ کې ځینې تېروتنې، ستاسو په کاروبار باندې ډېر زیات لګښتونه تحمیلوي، داسې چې احساس کوئ د جبران وړ نه دي؛ خو ژوند او کاروبار ښکته او پورته لري او مهمه داده، چې له ماتې وروسته، کار ته د دوام ورکولو لپاره، خپله لېوالتیا له لاسه ور نکړئ.
باید په دې باندې باور وکړئ، چې تېروتنه کول یوازې ستاسو ستونزه نه ده، بلکې له خپلو هڅو څخه کار واخلئ، ترڅو نور خپل خپل ځان ونه رټئ او په تېر کې له ډوبېدو پرته، خپل کار ته دوام ورکړئ.
